Drugs of abuse (DOA, UC): algemene informatie aanvragers
Zie voor alle specifieke informatie over elke DOA test ook bij de bepalingen zelf.
Nieuwere DOA varianten zitten meestal niet in een screeningsmethode. Na overleg met de klinisch chemicus kan worden uitgezocht of andere drugsvarianten kunnen worden bepaald in een extern laboratorium.
De screeningstesten zijn gericht op het onderscheid tussen positief of negatief. De hoogte van de concentratie geeft geen direct verband met de hoeveelheid drugs die is ingenomen/toegediend.
De algemene screeningstesten die beschikbaar zijn op ons laboratorium zijn:
Amfetaminen (inclusief XTC), opiaten, methadone, cocaine, benzodiazepinen en cannabis.
Methadon, cocaine en ethylglucuronide zijn drugs specifieke screenigsmethoden die beschikbaar zijn,
De interpretatie van de uitslagen wordt soms als lastig ervaren. Met name de follow-up op basis van screeningsuitslagen is lastig.
In de screeningstesten zijn opeenvolgende waarden significant verschillend van de vorige als er meer dan 50% verschil is in de concentratie. Dit komt zowel door de biologische variatie in metabolisme en uitscheiding als door de meetonzekerheid van de testen. Wel kan een stijgende of dalende trend vervolgd worden over meerdere monsters na elkaar.
Confirmatie testen zijn juridisch geldig, omdat deze ontegenzeggelijk het specifieke middel in een zeer betrouwbare concentratie weergeven. Follow-up met confirmatie testen is eenvoudiger. De intra individuele biologische variatie tussen monsters is weliswaar hetzelfde als bij de screening, echter de meetonzekerheid is kleiner en er zijn geen interferenties.
Waar kan verder op getest worden?
Waar kan op getest worden?
De Drugs of Abuse zijn middelen die heel divers zijn in oorsprong, werking en gevaar. Vaak zijn het groepen van stoffen die samen ingedeeld zijn op chemische gelijkenis maar die in de praktijk toch verschillend uitpakken. De website
www.toxicologie.org
is een betrouwbare site die per stof goede achtergrondinformatie geeft over oorsprong, toxiciteit, klinisch beeld en therapie.
Drugs die buiten de bovenvermelde groepen vallen zijn aantoonbaar met andere, complexe analysetechnieken. Hier zijn meerkosten aan verbonden.
Onderstaand staan hiervan een aantal voorbeelden genoemd:
- Gamma-hydroxyboterzuur (GHB)
- Lysergeenzuurdi-ethylamide (LSD)
- Methylfenidaat (ritalinezuur)
- Phencyclidine (PCP)
- Synthetische cannabinoïden (Spice)
- 3-MMA/4-MMA
- Ketamine
Na overleg met de klinisch chemicus kan worden uitgezocht of andere niet genoemde drugsvarianten kunnen worden bepaald in een extern laboratorium.
Afname en transport en nabepalingen
Na afname/verzameling moet een deel van de verse urine via het vacuumsysteem overgebracht worden in de urinebuis met zwart-witte dop.
Let erop dat de patientidentificatie op de juiste wijze verloopt en dat het juiste etiket wordt geplakt.
Voel of de urine warm is ter bevestiging van een vers monsters.
Waar mogelijk vindt afname plaats onder toezicht om eventuele fraude te voorkomen. Hierbij moet worden gedacht aan verdunning, vervanging of het toevoegen van storende stoffen zoals zuur of nitriet.
Tot het tijdstip van vervoer moeten de monsters bij voorkeur koel bewaard worden. Bewaren bij kamertemperatuur is ook mogelijk (<25ºC). Analyse van de monsters kan tot 7 dagen na afname plaatsvinden. In de afgenomen urine zijn bij kamertemperatuur en gekoeld alle onderstaande stoffen stabiel en gelden voor alle stoffen dezelfde bewaarinstructies en termijnen.
Het insturen van monsters kan op elke werkdag plaatsvinden.
Monsters worden op de werkdag van binnenkomst of de volgende ochtend op het laboratorium in Utrecht bepaald. In de praktijk komt het erop neer dat voor de routinebepalingen de werkdag na binnenkomst van het monster op het laboratorium de uitslag beschikbaar is.
Uitslagen van bijzondere analysen en conformatietesten laten langer op zich wachten vanwege de trasnporttijd door het versturen naar een ander laboratorium en het niet dagelijks beschikbaar zijn van deze testen.
Na analyse wordt het monster een paar weken bewaard. Tijdens deze periode (bij voorkeur binnen 1-2 weken) kan op verzoek nog een heranalyse of confirmatie plaatsvinden of kunnen er nog extra testen worden toegevoegd. Na deze bewaartermijn worden de monsters vernietigd.
Interpretatie
De aantoonbaarheid van DOA’s in urine is afhankelijk van het gebruikte middel, de hoeveelheid ervan en de wijze van het gebruik (kort bij incidenteel, langer bij chronisch gebruik).
De meeste middelen zijn tot 3-5 dagen na gebruik aantoonbaar. Cannabis (THC) kan tot maanden na gebruik aantoonbaar zijn. GHB is slechts 6-8 uur na gebruik aantoonbaar in de urine.
Kreatinine:
Het kreatinine wordt meebepaald in de urine om twee redenen.
Ten eerste kunnen hiermee van verdunning verdachte urines worden onderscheiden. Door productie van sterk verdunde urine of door urine na productie te verdunnen kan een positief monster onder de afkapgrens uitkomen en dus onterecht negatief testen. Kreatinine concentraties lager dan 2 mmol/L zijn verdacht voor fraude, omdat het onwaarschijnlijk is dat dit veroorzaakt is door overmatige vochtinname. Dergelijke monsters worden in de rapportage voorzien van een bijpassend commentaar (advies nieuw monster insturen). Wanneer een kreatinine concentratie lager dan 0,4 mmol/L wordt gevonden, is het monsters met grote zekerheid geen urine.
De uitslag van de kreatinine zelf heeft (mits > 2 mmol/L) geen betekenis. Deze parameter is van vele factoren afhankelijk waarvan de belangrijkste de hoeveelheid vochtinname is en kan dan ook binnen één persoon en tussen personen sterk variëren. Zolang de waarden zich bevinden tussen het referentie interval is dit normaal.
Afkapgrens/cut-off:
De afkapgrens moet gelezen worden als de concentratie waaronder deze een negatieve uitslag tot gevolg heeft en waarboven een positieve uitslag. Ligt de waarde onder deze afkapgrens dan is de uitslag “negatief” en is recent gebruik niet waarschijnlijk. Wordt de afkapgrens overschreden dan is gebruik sterk aannemelijk en is de uitslag “positief”. In de rechterkolom van de rapportage staat de cut-off waarde. We vermelden ook altijd de numerieke waarde (concentratie). Bij een negatief testresultaat heeft deze numerieke waarde GEEN betekenis. Vanwege een technische reden wordt deze wel gerapporteerd.
Onverwachte negatieve uitslagen
De afkapgrens die bepaalt of een cliënt negatief of positief is, is een grens die per methode nationaal is vastgesteld en die relatief hoog ligt. Er is hierin een ruime (justitiële) veiligheidsmarge opgenomen. Hierdoor kan het voorkomen dat bij een milde gebruiker of bij minder recent gebruik wel drugs aantoonbaar zijn maar dat de waarde onder de afkapgrens ligt, waardoor de uitslag toch als negatief wordt aangegeven. Ook kan het voorkomen dat een cliënt een middel gebruikt waarvoor de test minder of niet gevoelig is.
In zeldzame gevallen kan de uitscheiding van sommige DOA’s zoals amfetamines en methadon in de urine tijdelijk verminderd zijn. Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij bijzondere urineweginfecties, bij lever of nierfunctie stoornissen, bij gebruik van specifieke geneesmiddelen en bij fraude. De uitslag is dan terecht negatief, maar weerspiegelt niet het daadwerkelijke gebruik.
Onverwachte positieve uitslagen
Onverwachte positieve waarden kunnen soms voorkomen. Ten eerste kan de cliënt in het iets minder recente verleden hebben gebruikt, waardoor de DOA nog in het lichaam aanwezig is. Dan is de uitslag terecht positief, maar is het geen recent gebruik. Dit speelt vooral bij stoffen die lang in het lichaam aanwezig blijven zoals THC en sommige benzodiazepinen.
Heel soms kan een monster ook fout-positief zijn. In de urine is in dat geval een stofje aanwezig dat chemische gelijkenis vertoont met de DOA (b.v. een geneesmiddel) dat door de test ten onrechte als DOA wordt herkend. Dit noemt men kruisreactiviteit of interferentie. Gelukkig komt dit weinig voor.
Bij het vermoeden van kruisreactiviteit kan altijd met de klinisch chemicus worden overlegd. Van een aantal geneesmiddelen is beschreven of interferenties wel of niet voorkomen op de specifiek gebruikte test op ons laboratorium; zo nodig kan confirmatieonderzoek ingezet worden.
Relatie tussen de hoeveelheid gebruikt middel en de uitslag
De relatie tussen hoeveelheid en de uitslag is matig tot slecht bij screeningstesten, muv de screeningstesten op methadon (EDDP) en cocaine (benzoylecgonine). Dit komt omdat de waarde afhankelijk is van veel factoren zoals de geconcentreerdheid van de urine, de mate van gebruik (incidenteel of chronisch), het type middel en het metabolisme in de client. Al deze factoren maken dat je aan de hand van de uitslag van een urine-analyse nooit een uitspraak kunt doen over hoeveel of wanneer er is gebruikt. Toch wordt dit voor THC wel toegepast. Denk daarbij goed aan de variatie die hierbij in ogenschouw moet worden genomen.
Herhaal of confirmatie onderzoek
Alle aspecten van de analyse door het laboratorium vinden plaats volgens de hoogst mogelijke kwaliteitsstandaarden in Nederland. Als er twijfels zijn over de uitslag kunt u telefonisch contact met de klinisch chemicus opnemen. Samen kunnen we kijken of de uitslagen logisch zijn en of er een bevestigingsonderzoek (confirmatie) moet worden ingezet. Bij een confirmatie wordt het monster met een andere techniek bepaald (massa spectrometrie) die geldt als de ‘gouden standaard’ en bijna 100% specifiek is. Hier zijn wel extra kosten aan verbonden.
NB: Bevestigingsonderzoek kan net als screeningsonderzoek ook geen onderscheid maken tussen dexamfetamine en amfetamine.
Eventueel kan ook een herhaalde meting met de oorspronkelijke techniek worden gedaan in het monster. Hier komt echter zelden een ander resultaat uit dan bij de eerste meting.
THC (cannabis)
THC kan weken tot maanden aantoonbaar zijn in de urine, o.a. afhankelijk van het vetpercentage en de mate van gebruik van de client. Hierdoor is recent gebruik moeilijk aantoonbaar op een incidenteel monster. Om hierover toch een uitspraak te kunnen doen, kan er over langere tijd follow-up worden overwogen, met enige kanttekeningen.
De THC kreatinine ratio corrigeert de THC-uitslag voor de effecten van geconcentreerde of verdunde urine, een van de variabelen van de THC-uitslag. Er wordt echter geen rekening gehouden met de biologische variatie in de client, zoals het metabolisme tot afbraakproducten.
Na stoppen met gebruik kan THC (ratio) weken tot maanden positief blijven. Opeenvolgende urine monsters over langere termijn geven in principe een dalende trend weer in de ratio. Als stelregel geldt dat de ratio minimaal moet zijn gehalveerd bij een volgend monster (ca 1 week later) om hergebruik uit te kunnen sluiten. Bij hergebruik wordt meestal een (ruim) hogere ratio gevonden dan in het voorgaande monster.
Als de THC-waarde negatief is of groter dan 100, is de ratio niet vast te stellen. Dit is in de rapportage aangegeven als NTB (niet te berekenen).
NB: Synthetisch cannabis (spice) wordt niet meegemeten in deze screening. Dit moet apart worden aangevraagd.
Ook kan THC in bloed worden aangetoond voor de vraagstelling recent gebruik (dag van gebruik). Deze test kent extra kosten (massa spectrometrie).
Zie voor meer informatie ook bij de bepaling "THC'.
Alcoholgebruik
De huidige standaardtest voor opsporing van overmatig alcoholgebruik in urine is de analyse op ethylglucuronide (EtG). Dit is een specifieke test op de metabolieten van alcohol die tot maximaal 72 uur na inname aantoonbaar zijn. Afhankelijk van het moment van testen kan inname van kleine hoeveelheden alcohol gemist worden, zeker bij geoefende drinkers. Grofweg geldt dat fors gebruik tot gemiddeld 72 uur na de laatste inname nog positief test, en dat inname gemist kan worden indien er sprake is van consumptie van minder dan 5 eenheden in een tijdsbestek van 48 uur of langer geleden.
Voor analyse van chronisch alcoholgebruik is CDT in bloed beschikbaar. Hiermee is chronisch overmatig alcoholgebruik aantoonbaar tot enkele weken terug.
Zie voor informatie ook bij de bepalingen "ethylglucuronide" en "CDT".
Informatie over de tarieven
In de tarieventool vindt u de tarieven van onze onderzoeken. Op het aanvraagformulier heeft uw arts aangegeven welke bepalingen hij door Saltro wil laten uitvoeren. U kunt zoeken op de naam of de code van de bepaling. Klik vervolgens op de + en het tarief wordt in het kostenoverzicht gezet en automatisch opgeteld. Zo heeft u een indicatie van de kosten die in rekening worden gebracht.