ANA + ds-DNA as

Gewoonlijk maakt het afweersysteem antistoffen tegen binnendringende bacteriën en virussen. Bij sommige mensen worden antistoffen gemaakt tegen hun eigen eiwitten of cellen: autoantistoffen. Het afweersysteem beschadigt dan de eigen lichaamscellen, weefsels, organen, spieren en gewrichten, doordat de autoantistoffen ontstekingen veroorzaken. We spreken dan ook van een autoimmuunziekte.

Voorbeelden zijn reuma, systemische lupus erythematodus (SLE), het syndroom van Sjörgen of myositis. SLE komt vooral voor bij vrouwen tussen de 20 en de 40 jaar en kent variabele klachten. Koorts, malaise, depressie, overgevoeligheid voor licht, huiduitslag (in de vorm van een vlinder), zenuw en gewrichtspijn komen voor. Ook kunnen hart, longen en nieren aangedaan zijn.

Antinucleaire antistoffen (ANA) zijn auto antistoffen die zijn gericht tegen bepaalde onderdelen in de celkern (nucleus). De aanwezigheid van ANA in het bloed kan leiden tot het ontstaan van autoimmuunziekten: afweerreacties tegen het eigen lichaam. De ANA bepaling wordt daarom ingezet bij de verdenking op een auto-immuunziekte.

Bij Saltro wordt naast ANA ook altijd anti-dsDNA bepaald. Dit zijn antistoffen tegen het DNA van de cellen. Anti-dsDNA is eigenlijk ook een ANA. ANA zijn aanwezig bij heel veel verschillende soorten auto-immuunziekten, anti-ds-DNA komt vrijwel alleen voor bij systemische lupus erythematodus (SLE).

Wat meten we en waarom?

De test bepaalt de aan- of afwezigheid van antinucleaire antistoffen (ANA) en anti-dsDNA.

Autoimmuunziekten leiden tot ontstekingen (van bijvoorbeeld gewrichten en nieren) en kunnen koorts, huidafwijkingen, longklachten en zenuwafwijkingen veroorzaken. Wanneer de dokter op basis van dit soort klachten vermoedt dat er sprake kan zijn van een autoimmuunziekte, kan hij/zij de aanwezigheid van autoantistoffen in het bloed laten bepalen.

Het aantonen van ANA in het bloed betekent niet automatisch dat iemand lijdt aan een autoimmuunziekte. Er kunnen namelijk ook autoantistoffen bij iemand aanwezig zijn zonder dat er duidelijk sprake is van een autoimmuunziekte. Dit geldt voor ca 5% van de bevolking en in gezonde 70-jarigen komen zelfs bij 30% van de vrouwen en 20% van de mannen ANA voor. Ook anti-dsDNA komt voor bij gezonde personen.

Belangrijk is dat de ANA en anti-dsDNA test alleen betekenis hebben, wanneer er ook klachten zijn. Bij sommige autoimmuunziekten zijn specifieke autoantistoffen heel kenmerkend en helpt het aantonen hiervan bij het stellen van de juiste diagnose. Sommige patiënten hebben een aantal verschillende autoantistoffen. De combinatie van die typen autoantistoffen kan kenmerkend zijn voor een bepaalde autoimmuunziekte.

Wanneer de diagnose SLE eenmaal is gesteld, wordt anti-dsDNA regelmatig gemeten om het verloop van de ziekte te vervolgen.

Wat betekent de uitslag?

Bij een negatieve ANA uitslag is de klans zeer klein dat de klachten worden veroorzaakt door een auto-immuunziekte. 

Een positieve ANA test betekent dat er een hogere concentratie van auto antistoffen aanwezig is dan normaal. Wanneer er ook klachten zijn van een auto-immuunziekte, geeft dit de huisarts een reden om verder uit te laten zoeken of en welke auto-immuunziekte het zou kunnen zijn. Een dubieuze uitslag geeft aan dat er een kleine hoeveelheid ANA is aangetoond, waarvan de betekenis onduidelijk is. Meestal wordt de test dan nog eens herhaald, als de klachten blijvend zijn. 

Wanneer er naast een positieve ANA testuitslag ook anti-dsDNA aanwezig is, passen de uitslagen het beste bij SLE. Wanneer anti-dsDNA negatief is bij een positieve ANA test, passen uitslagen meer bij een andere auto-immuunziekte of is er geen sprake van een auto-immuunziekte.